'अर्थपूर्ण जीवनाचा समाजात शोध' घेण्यासाठी २००६ साली डॉ. अभय आणि डॉ. राणी बंग यांनी तरुणांसाठी विकसित केलेली शिक्षणप्रक्रिया म्हणजे 'निर्माण'...

समाजात सकारात्मक बदल घडवून आणण्यासाठी विविध समस्यांचे आव्हान स्वीकारणा-या व त्याद्वारे स्वत:च्या आयुष्याचा अर्थ शोधू इच्छिणा-या युवा प्रयोगवीरांचा हा समुदाय...

'मी व माझे' याच्या संकुचित सीमा ओलांडून,त्यापलीकडील वास्तवाला आपल्या कवेत घेण्यासाठी स्वत:च्या बुद्धीच्या,मनाच्या व कर्तृत्वाच्या कक्षा विस्तारणा-या निर्माणींच्या प्रयत्नांचे संकलन म्हणजे "सीमोल्लंघन"!

निर्माणबद्दल अधिक माहितीसाठी - http://nirman.mkcl.org; www.facebook.com/nirmanforyouth

Tuesday 1 July 2014

कविता

सर्वात बुद्धीचा प्राणी!


खोदून काढली खनिजे
उकरून खोलवर खड्डे
शोषून घेतले पाणी
पाडून खोलवर भोके

बांधून नद्यांवर धरणे
आटवले प्रवाह अवघे
हटवले किनारे सागर
बांधले जुगारी अड्डे

देऊन ध्रुवाला चटके
ते बर्फ कवच वितळवले
फाडून हवेची वस्त्रे
पृथ्वीस भिकारी केले

अन म्हणतो आम्ही त्याला
सर्वात बुद्धीचा प्राणी
आईस करी हा नग्न
करी विनाश तो आपलाही

अनिल अवचट

Thomas Piketty’s “Capital”, summarised in four paragraphs

गेले अनेक महिने ज्या पुस्तकाने खळबळ उडवून दिली ते हे Thomas Piketty या फ्रेंच अर्थतज्ञाचे पुस्तक. ‘इकॉनॉमिस्ट’ या साप्ताहिकाने पिकेटी यांचा ‘आधुनिक मार्क्स’ असा उल्लेख केला आहे. एका दशकाहूनही अधिक काळ चाललेल्या संशोधनावर आधारित जागतिक विषमतेचा आढावा घेणारं हे पुस्तक. या पुस्तकाचा ‘इकॉनॉमिस्ट’ मधीलच परिचय:

How to persuade audiences to action

कोणतेही सामाजिक काम करताना लोक केंद्रस्थानी असतात. लोकांच्या सहभागाशिवाय काम पुढे जाउच शकत नाही. कामाच्या विविध टप्प्यांवर लोकांशी संवाद साधावा लागतो. सागर आबनेला रचनावादी शिक्षणाच्या त्याच्या प्रयोगांत पालकांना सहभागी करून घेण्यासाठी त्यांच्याशी बोलावे लागते, आकाश बडवेला दंतेवाड्यातील शेतकऱ्यांना SRI पद्धतीची उपयुक्तता पटवून देण्यासाठी त्यांच्याशी बोलावे लागते, अमृत बंगला निर्माणबद्दल कॉलेजच्या तरुण-तरुणींशी बोलावे लागते. रुग्ण-निदान व उपचार, शेतीच्या विविध प्रक्रिया, शाळा-कॉलेजेसमध्ये शिकवणे ही जशी महत्त्वाची कौशल्ये आहेत, तसेच व तितकेच महत्त्वाचे संवाद कौशल्य आहे. या कौशल्याला धार देण्यासाठी कळीचे मुद्दे सांगणारा The Hindu या दैनिकात आलेला हा एक उपयुक्त लेख:
http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-opportunities/how-to-persuade-audiences-to-action/article5939075.ece

Epigenetics

एखाद्या गायकाचा मुलगा/मुलगी सहजपणे उत्तम गाऊ लागतात. एखाद्या खेळाडूची मुले खूप कमी वयातच नैसर्गिकपणे खेळू लागतात. आई-बाबा हुषार असतील तर मुलेही (शक्यतो) हुषारच असतात. आई-बाबा सामाजिक काम करत असतील तर मुलेही सहजपणे गल्ली ते दिल्लीपर्यंतच्या लोकांशी संवाद साधू लागतात. पण आपले आई-बाबा गायक, खेळाडू, लेखक, चित्रकार, शास्त्रज्ञ, सामाजिक कार्यकर्ते यांपैकी कोणीच नसतील तर?
आपले जीन्स आपले आयुष्य नियंत्रित करतात या लोकमान्य समाजाला तडा देणारे Epigenetics या शाखेचे संशोधन. आपल्या आयुष्याचे नियंत्रण आपल्या हातात देणाऱ्या या संशोधनाविषयी सांगणारा लेख: